Menisküs Yırtıkları

Menisküs Nedir? Nerede Bulunur?

Menisküs yırtıkları diz ekleminin içinde olur. Diz eklemi Femur ve tibia denilen iki büyük kemik arasında yer alan, önünde de diz kapağı (patella) kemiğinin bulunduğu eklemdir. İşte bu iki büyük kemiğin (Femur – tibia) arasında, iki adet (iç ve dış tarafta), kama-hilal şeklinde, sert lastik kıvamında (fibrokıkırdak doku) menisküs dokusu bulunmaktadır. Bunlar iç (medial) menisküs ve dış (lateral) menisküs olarak adlandırılmaktadır.

Menisküslerin Görevi Nedir?

Menisküsler diz ekleminde femur ve tibia kemikleri arasında kuvvet-şok emilimini sağlamak ve dize etkiyen kuvvetleri eklemin merkezinden çeperine doğru eşit dağıtmak ile görevli yapılardır. Bu sayede bir kemiğin yükünü diğer kemiğe aktarma fonksiyonları da bulunmaktadır. Menisküsler dizin stabil olarak hareket edebilmesi ve içindeki kıkırdak ve çapraz bağların zedelenmemesi için hayati fonksiyona sahiptirler.

Menisküs Yırtıkları Nasıl ve Hangi Yaş Grubunda Gelişmektedir?

Menisküs yırtıkları, en sık görülen diz içi spor yaralanmalarından biridir ve her yaşta görülebilir. Genelde ya spor travmasına bağlı akut bir şekilde ya da kireçlenmeye bağlı (dejeneratif zeminde) zaman içinde gelişmektedirler. Spora bağlı (futbol, basketbol, tenis, kayak, vs.), darbe anında gelişenler daha genç yaşlarda (45 yaş öncesi) görülürken, kireçlenme zemininde, zaman içinde gelişenler daha ileri yaşlarda görülebilmektedirler. Bu yırtıklar, büyüklüklerine ve şekillerine göre isimlendirilmekte ve tedavi seçimi de buna göre yapılmaktadır.

Menisküs tek başına mı daha sık yaralanmaktadır, yoksa diğer diz içi yapılarla (ön çapraz bağ, kıkırdak, yan bağlar) beraber mi yaralanmaktadır?

Menisküsler tek başına da yaralanmaktadır, diz içindeki ön çapraz bağ, kıkırdak ve yan bağlar ile beraber de yaralanmaktadırlar. Özellikle ön çapraz bağ kopması olan hastalarda eşlik eden olası bir menisküs yırtığının atlanmaması çok önemlidir.

Menisküs Yırtığı Sonucu Gelişen Şikayetler

Menisküs yırtığı esnasında esnasında diz içinden bir patlama sesi gelebilir. Menisküs yırtıldıktan sonra çoğu hasta ve sporcu harekete 2-3 gün daha devam edebilmektedir. Ancak bu süre sonunda diz şiş ve zor hareket eder hale gelir. Sonrasında yürüme esnasında dizde sıklıkla kilitlenme şikayeti, şişlik, ağrı ve hareket kısıtlılığı gelişmektedir. Buna ek dizde boşluğa düşme, boşalma hissi de (özellikle ön çapraz bağ yaralanması-kopması durumu da mevcutsa) eşlik edebilmektedir. Eğer tedavisiz bırakılırsa özellikle spor yapıldığında eklem içindeki kıkırdak ve diğer yumuşak dokuların yaralanması ya da yaralanan bu dokuların daha kötü duruma gelmesi ihtimalleri söz konusu olabilir.

Menisküs Yırtığının Tanısı Nasıl Konur?

Öncelikle ortopedi uzmanının yapacağı fizik muayenede dizin eklem hattında ağrı olması, ve provokatif testlerde takılma hissi ile edinilen ön tanı ve sonrasında istenecek görüntüleme yöntemleri (genelde MR) ile ön tanının doğrulanması neticesinde tanı konur. Çekilen MR sonucunda, menisküs yırtığına eşlik edebilecek ön çapraz bağ kopması-yaralanması, kıkırdak hasarı, ya da yan bağ yaralanması gibi tanıları da konabilir ve bunları kapsayacak uygun tedavi planlanabilir.

Menisküs Yırtıkları Nasıl Tedavi Edilir?

Menisküs yırtıklarına tedavi önerirken birçok faktör göz önünde bulundurulur. Bunlardan hastaya bağlı olanlar, hastanın yaşı, semptomları ve aktivite düzeyi iken, yırtığa bağlı olan faktörler ise yırtığın tipi, yeri ve boyutudur.

Tedaviye önce ameliyat dışı yöntemlerle başlanır. Ameliyat gerekiyorsa öncelikle bilinmelidir ki bu ameliyatlar kapalı yöntemle, dizin içine kamera sokarak (artroskopik), küçük kesilerden yapılmaktadır. Ameliyat hususunda iki seçenek vardır: Birincisi menisküsün tamir edilip dikilmesi, ikinci ise yırtık yerin kesilip çıkarılması. Karar yukarda ifade edilen faktörlerin beraber değerlendirilmesi ile hasta bazında verilir.

Menisküslerin en dış 1/3’lük tarafının kanlanması ve dolaşımı (besleyen damar sayısı) fazla olup, burası “kırmızı bölge” (dolaşımı iyi olan yer kırmızı görünür) olarak adlandırılmıştır. Burada gelişen yırtıklar kendiliğinden iyileşebileceği gibi, ameliyat gerek durumlarda genelde tamir edilmekte ve başarı ile iyileşmektedirler.

Tam tersine, menisküslerin en iç 1/3’lük tarafının kanlanması ve dolaşımı (besleyen damar sayısı) çok az olup, buraya “beyaz bölge” (dolaşımı kötü olan yer beyaz görünür) olarak adlandırılmıştır. Bu bölgedeki yırtıkların kendiliğinden iyileşme ve başarılı tamir potansiyeli çok düşüktür. Bu nedenle de genelde sağlam menisküs dokusundan traşlanarak çıkarılır.

Menisküs yırtıklarının ameliyat dışı tedavileri nelerdir?

Menisküs yırtıklarının ameliyat dışı tedavisi, istirahat, soğuk uygulama, kompresyon (elastik bandaj ile), elevasyon (bacağın kalp hizasının üzerine konması), ağrı kesici-iltihap giderici ilaçlar ve fizik tedaviden oluşmaktadır. Bunlardan istenilen başarı sağlanamaz ise, diz içi enjeksiyonlar (kortizon, lokal anestetik, PRP, kök hücre vb.) da gündeme gelebilir.

Menisküs yırtıkları ne zaman ameliyat edilir? Ameliyat yöntemleri nelerdir?

Ameliyat dışı tedavinin başarılı olmaması durumunda, ya da hastanın şikayetlerinin ameliyat dışı tedaviye rağmen devam ettiği durumlarda ameliyat önerilmektedir. Menisküs yırtıkları, artroskopik ameliyat yöntemi ile, küçük kesilerden dizin içine sokulan kamera ile yapılmaktadır.

Menisküs Yırtığı Tedavisinde İki Çeşit Artroskopik Ameliyat Yöntemi Bulunmaktadır:

1. Menisküsün Yırtık Parçasının Sağlam Dokudan Kesilerek Çıkarılması (Parsiyel-Kısmi Meniskektomi)

2. Menisküsün Yırtık Parçasının Sağlam Dokuya Dikilerek Tespiti (Menisküs Tamiri)

Menisküs Ameliyatından Sonra İyileşme ve Fizik Tedavi Süreci Nasıl Olmaktadır?

Menisküs ameliyatı sonrası hastalar hemen ayağa kaldırıp yürütülür ve hastane içinde fizik tedavi egzersizleri başlanır. 2-3 günlük hastane yatışı sonrası taburcu olan hastalarda fizik tedavi egzersizleri devam edilerek, hem dizin eski hareket açıklığını geri kazanması, hem de diz çevresi kasların kuvvetlendirilmesi hedeflenmektedir. Hastalar, ameliyat öncesi tanılarına göre, bu dönemde dizi koruyucu bir cihaz da kullanabilmektedirler. Hastalar ameliyattan 4-6 sonra gündelik işlerine geri dönebilir, aktif olarak çalışmaya başlayabilirler.

Menisküs ameliyatından sonra spor geri dönüş süreci nasıl olmaktadır?

Meniskektomiden (yırtık menisküs dokusunun sağlam dokudan kesilip çıkarılması) 3-6 hafta sonra hastalar spora geri dönebilirken, menisküs tamirinde bu süre 3-6 aya çıkabilmektedir. Spora geri dönüşü hızlandıran faktörler, hastanın diz ekleminde ödem ve ağrının gerilemiş olması, hareket açıklığının spor yapabilecek seviyeye gelmiş olması, diz çevresi kasların spor yapabilecek kadar kuvvetlenmiş olması ve hastanın diz eklemi kontrolünü tam ve stabil olarak sağlıyor olmasıdır.

Menisküs Yırtıkları Hakkında Sık Sorulan Sorular

Menisküs yırtıklarında sıkça sorulan sorulara yanıt verdik…

Menisküs yırtığı çeşitleri nelerdir?

Menisküs farklı biçimlerde yırtılmış olabilir. Menisküs, dikine, enine, uzunlamasına ya da ekleme paralel şekilde yırtılabilir. Bunlar sırasıyla vertikal, longitudinal, radial-transvers ve horizontal olarak da adlandırılır.

Menisküs yırtılması için hangi bölüme gidilir?

Tüm dünyada menisküs yırtılmalarının cerrahi tedavisiyle ortopedi hekimleri ilgilenmektedir.

Kapalı menisküs ameliyatı nedir?

Eklem cerrahisinde kapalı ameliyatlar yoğun olarak yapılmaktadır. Bu ameliyatlar artroskopik cerrahi olarak isimlendirilir. Ameliyat, eklemi tamamen açmadan, 1 cm’lik küçük bir kesiden artroskop ile cerrahi enstrümanı, ışık kaynağını ve kamerayı ekleme yerleştirerek yapılır. Günümüzde menisküs yaralanması ameliyatları bu yaklaşımla yapılmaktadır. Yırtılmış menisküs kısmen ya da tamamen vücut dışına çıkarılır. Bazen de yırtılmış menisküs dikilerek tamir edilebilir.

Menisküs ameliyatından sonra ne olacak?

Ameliyat sonrası dizin rehabilitasyon sürecinden geçmesi gerekir. Burada hastanın yaşına, yaşam biçimine, genel sağlık durumuna uygun fizik tedavi ve/veya egzersiz önerilebilir. Öte yandan ameliyat sonrası en az 1 ay kadar dize yük verecek tüm hareketlerden (ağır kaldırma, diz çökme gibi) kaçınılması gerektiği unutulmamalıdır.

Menisküs nakli mümkün mü?

Evet, mümkün. Uygun olgularda düşünülebilir. Menisküs nakli iki şekilde olabilir. Sentetik menisküs kullanılabilir ya da kadavrada elde edilen menisküsün kullanımı düşünülebilir.

Menisküs yırtığı düzelir mi?

Menisküs yırtılması yapısal bir sorundur. Yırtılmış bir menisküs kendi kendine iyileşmez. Ancak bu hastanın menisküsünün tamir edilmesinin elzem olduğu anlamına gelmez. Profesyonel sporcular ve aktif olarak yoğun bir şekilde sporla uğraşan kişiler için ameliyat önerilmekle birlikte, bazı hasta gruplarında ameliyat yerine ilk aşamada ilaçlar ve enjeksiyon ile ağrı, hareket kısıtlılığı giderilmeye çalışılır. Fayda sağlanamazsa, bu hastalarda da ameliyat gündeme gelir.

Menisküs ameliyatından sonra hastanede yatılır mı?

Evet. En az 1 gün hastayı yatarak takip etmek gerekir. Ameliyattan birkaç saat sonra hasta doktoruyla/hemşiresiyle birlikte yürütülür. Bir sonraki gün hastanın durumuna göre taburculuğu planlanır.

Menisküs ameliyatı zor mu?

Menisküs yırtığı ameliyatları ortopedistler tarafından sık yapılan ameliyatlardır. Ekleme uyguladığımız farklı bir prosedür olan protez ameliyatını düşündüğümüzde menisküs yırtığı ameliyatı görece daha basit, komplikasyon oranı düşük bir cerrahi olarak değerlendirilebilir. Ameliyatın eklem cerrahisiyle yoğun olarak uğraşan, kapsamlı artroskopik cerrahi deneyimine sahip hekimlerce yapılması önerilir.

Menisküs ağrı yapar mı?

Evet, menisküsü hasar almış bir hastanın ağrısı olur. Ayrıca hastalar tarafından ameliyat sonrası ağrı olup olmayacağı da merak edilebilir. Evet, cerrahi sonrası da hastanın ağrısı olabilir. Ancak bu ağrı genellikle maksimum 1 ay içinde hafifleyerek kaybolur.

Menisküs yırtığı ameliyatı kaç saat sürer?

Cerrahi maksimum 1 saatte tamamlanır. Hastanın uyutulması, uyandırılması ile birlikte tekrar odasına çıkarılması 2 saati bulabilir.

Menisküs yırtığı tekrarlar mı?

Yırtılmış menisküs diz ekleminden çıkarıldıktan sonra artık tekrarlamaz. Ancak menisküs çıkarılmadan yerinde tamir edilmişse gelecekte bu menisküsün yeniden yırtılma riski doğal olarak vardır. Ayrıca iki dizde de menisküs vardır. Diğer dizdeki menisküsün de normal olarak yırtılma riski olacaktır.

Menisküs yırtığı ameliyatsız geçer mi?

Hayır. Yırtılmış bir menisküse cerrahi olarak müdahale edilmediği sürece yırtık eklemde o şekilde kalır. Ancak enjeksiyon uygulamaları gibi daha basit prosedürlerle hastanın ağrısı azabilir, hareketliliği artabilir.

Menisküsü yırtılan kişi spor yapabilir mi?

Hayır. Sadece ameliyat sonrası profesyonel, rekabetçi, yoğun spor yapmak mümkün olur. Ancak ameliyattan sonra spora dönmek için bir süre beklemek gerektiği de unutulmamalıdır.

Menisküs yırtığı tedavi edilmezse ne olur?

Yırtılmış menisküs kıkırdakta aşınmaya, erken yaşta kireçlenmeye neden olabilir. Hasta kronik ağrı, hareket güçlüğü gibi istenmeyen kalıcı durumlarla karşı karşıya kalabilir.